Asset Publisher Asset Publisher

Przyrodniczo-leśna ścieżka dydaktyczna "Grabiny-Łąkorz"

Przyrodniczo-leśna ścieżka dydaktyczna „Grabiny-Łąkorz” obejmuje swoim zasięgiem północną część Nadleśnictwa Brodnica, Leśnictwo Grabiny w woj. kujawsko-pomorskim na terenie Pojezierza Brodnickiego.

Przy punkcie początkowym ścieżki znajduje się duży parking oraz wiata edukacyjna pod nazwą „Jarzębinka", w której można odpocząć po trudach wędrówki, posłuchać „leśnych opowieści" lub spędzić miło czas na podsumowaniu zajęć terenowych. Ścieżka ma swój początek przy leśniczówce Grabiny, prowadzi wzdłuż południowo-wschodniego brzegu Jeziora Łąkorz, kanału łączącego Jezioro Łąkorz z Jeziorem Wielkie Partęczyny a następnie przechodzi wzdłuż wschodniego brzegu Jeziora Wielkie Partęczyny i prowadzi powtórnie do Grabin. Długość trasy wynosi 4,5 km, składa się na nią 12 przystanków. Dla osób, które nie dysponują wystarczającą ilością czasu istnieje możliwość skrócenia przejścia do ok. 2 km.

Wiata "Jarzębinka" (fot. Borys Szpryngwald)
Wiata "Jarzębinka" (fot. Borys Szpryngwald)

Przystanek nr 1

Leśnictwo Grabiny

Leśnictwo Grabiny jest jednym z 15 leśnictw, które wchodzą w skład Nadleśnictwa Brodnica. Oprócz ww. w skład nadleśnictwa wchodzi również szkółka zespolona oraz ośrodek hodowli zwierzyny.

Nadleśnictwo Brodnica zajmuje powierzchnię 21 172 ha i podzielone jest na 3 obręby: Mścin, Zbiczno i Rudę. Dominującym typem siedliskowym lasu jest las mieszany świeży. Jednocześnie najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem w lasach nadleśnictwa jest sosna pospolita, zajmująca 84% powierzchni leśnej oraz dąb zajmujący 5% powierzchni. Jednak w związku ze zdecydowaną przewagą zasobnych siedlisk lasowych zachodzi pilna potrzeba przebudowy istniejących drzewostanów. Obecne działania brodnickich leśników polegają głównie na przebudowie tych drzewostanów, dostosowując skład gatunkowy do możliwości produkcyjnych siedliska.

Przystanek nr 2

Drzewostan sosnowy ze śladami żywicowania

Kolejny przystanek to ponad 140-letni drzewostan sosnowy, ze śladami żywicowania tzw. metodą polską.

 

fot. Magdalena Wysokińska
fot. Magdalena Wysokińska

Żywicowanie metodą polską polega na systematycznym nacinaniu tzw. spał i zbieraniu wyciekającej żywicy do specjalnych naczyń. Pomiędzy spałami znajdują się pasma nienaruszonej kory, zwane pasami życiowymi. Z jednej spały można uzyskać ok. 2 kg żywicy. Uzyskana żywica jest żródłem produkcji terpentyny i kalafonii, wykorzystywanej m.in. w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym. Po 1994 r. zaprzestano w Polsce żywicowania w celach gospodarczych. Na potrzeby rodzimego przemysłu zaczęto sprowadzać żywicę z Chin, Brazylii i Ukrainy.

Przystanek nr 3

Jak rośnie las?

Leśnicy przy zakładaniu nowego pokolenia lasu sadzą nawet do 10 000 sztuk sadzonek na 1 hektarze. Etap ten nazwany jest uprawą. Pozostałe etapy to młodnik, drzewostan dojrzewający, w których wykonuje się wiele zabiegów pielęgnacyjnych takich jak usuwanie drzew wadliwych, chorych, niepożądanych, poprawianie ich formy. Zabiegi te naśladują naturalne procesy zachodzące w przyrodzie. Ostatnim etapem jest drzewostan dojrzały, gdzie występuje już tylko ok. 400 sztuk drzew na 1 hektarze; są to jednak drzewa najmocniejsze, najmniej podatne na choroby i wytwarzające duże ilości nasion, które dadzą początek nowemu pokoleniu. Od uprawy do drzewostanu dojrzałego mija ponad 100 lat. W tym czasie leśnik pielęgnuje i chroni powierzony las, równocześnie prowadząc w nim gospodarkę lesną.

Przystanek nr 4

Pomniki przyrody

Pomnik przyrody jest to pojedynczy twór przyrody żywej lub nieożywionej wyróżniający się wśród innych obiektów, np. sędziwe drzewo lub krzew, grupy drzew, głazy narzutowe, skałki, groty, jaskinie, źródła, wodospady, zabytkowe aleje.

 

fot. Magdalena Wysokińska
fot. Magdalena Wysokińska

Po przejściu ok. 1,2km dochodzimy do miejsca gdzie rosną drzewa pomnikowe, buk i sosna w wieku ok. 160 lat i obwodzie 261 i 235 cm. Drzewa te rosną nad kanałem łączącym Jezioro Łąkorz i Jezioro Wielkie Partęczyny. Większość pomników przyrody zostało uznanych z inicjatywy leśników

Przystanek nr 5

Podmokły Ols

Ols (olszyna bagienna) jest to rodzaj podmokłego lasu, okresowo zalewanego, gdzie gatunkiem głównym jest olsza czarna z niewielką domieszką brzozy omszonej i kruszyny. Cechą charakterystyczną olsu jest kępowa struktura runa. U podstaw pni występują kępy roślin zielonych. Zagłębienia między kępami są zwykle silnie uwilgotnione, a przez znaczną część roku podtopione wodą. Często spotykaną tutaj rośliną o dużych żółtych kwiatach jest kosaciec żółty, zwany potocznie irysem.

 

fot. Magdalena Wysokińska
fot. Magdalena Wysokińska

Przystanek nr 6

Martwe drewno w lesie

To co wydaje się marnotrawstwem drewna, z punktu widzenia ekologicznego ma bardzo duże znaczenie. Przewrócony i spróchniały pień drzewa jest miejscem schronienia oraz swoistą spiżarnią i oazą dla wielu organizmów. Pień zwalonego drzewa przez wiele lat oddziałuje na środowisko i jest elementem obiegu materii.

 

fot. Magdalena Wysokińska
fot. Magdalena Wysokińska

Dla zapewnienia ciągłości naturalnych procesów przyrodniczych i podtrzymania obiegu materii, w każdym leśnym ekosystemie leśnicy pozostawiają do naturalnej śmierci 5% powierzchni każdego starodrzewu oraz występujące drzewa dziuplaste.

Przystanek nr 7

Jezioro Wielkie Partęczyny – ślady żerowania bobrów

Jezioro Wielkie Partęczyny o powierzchni 324 ha i głębokości 28 m jest największym jeziorem na Pojezierzu Brodnickim. Żyjące tu bobry sprowadzono w 1989 r. Nad brzegiem jeziora możemy zobaczyć ślady żerowania bobrów, tzw. zgryzy bobrowe. Bobry najczęściej żerują na olchach, brzozach, osikach, wierzbach, bukach i dębach a także na młodych sosnach i świerkach. Ssaki te, należące do rzędu gryzoni, są bardzo płochliwe, dlatego też w ciągu dnia przebywają w swoich norach i wychodzą dopiero po zmroku. W gospodarce leśnej wyrządzają znaczne szkody. Obecnie są prawnie chronione.

Przystanek nr 8

Torfowisko

Dalej trasa ścieżki prowadzi do niewielkiego torfowiska. Rosną tutaj: czermień błotna, sit rozpierzchły, wełnianka wąskolistna bagno zwyczajne oraz mech torfowiec. Przy torfowisku możemy zaobserwować również duże mrowiska i poznać sposoby ich zabezpieczania przed uszkodzeniem. Drzewa ekologiczne, przeznaczone do naturalnej śmierci (oznaczone literą ‘E') pozostaną na pniu do naturalnego, zupełnego rozkładu jako miejsce, gdzie procesy przyrodnicze przebiegają w sposób niezakłócony.

 

fot. Magdalena Wysokińska
fot. Magdalena Wysokińska

Przystanek nr 9

Ochrona cisa pospolitego

Cis pospolity Taxus baccata jest chronionym gatunkiem drzewa iglastego dorastającego do wysokości 20 metrów. Jest to gatunek, który niemal całkowicie wyginął w Europie zachodniej. Jako pierwsze drzewo w Polsce został objęty ochroną przez króla Władysława Jagiełłę na mocy statutu warckiego w 1423 roku. Obecnie jest objęty specjalnym programem, którego celem oprócz ochrony istniejących naturalnych stanowisk, jest wprowadzanie go do upraw leśnych. Działanie to jest wykonywane przez leśników przy współudziale środków Unii Europejskiej.

Oprócz cisa pospolitego można w tym miejscu zaobserwować wprowadzanie do lasów gospodarczych innego chronionego gatunku, tj. jarzębu brekinia Sorbus torminalis.

Przystanek nr 10

Bór bagienny

Sosnowy bór bagienny występuje w miejscach z bardzo wysokim poziomem wód gruntowych. Gatunkiem dominującym jest sosna z niewielkim udziałem brzozy i świerka. Cechą charakterystyczna jest masowe występowanie żurawiny błotnej, bagna zwyczajnego oraz borówki bagiennej. Spośród roślin zielnych najliczniej występuje tu wełnianka pochwowata.

Przystanek nr 11

Dlaczego las jest taki ważny?

Dla wielu z nas las kojarzy się wyłącznie ze źródłem drewna. Jest to oczywiście podstawowa, gospodarcza funkcja jaką spełnia. Często jednak zapominamy, że las chroni nas również przed erozją, czy stepowieniem. Zapewnia korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne. Umożliwia rozwój turystyki w regionie, wydziela substancje bakteriobójcze, pochłania zanieczyszczenia oraz obniża poziom hałasu.

Jednak najważniejszą dla naszego życia funkcją lasu jest pochłanianie dwutlenku węgla i produkcja tlenu. Mało kto wie, że wyrośnięty buk potrafi w ciągu doby wyprodukować ilość tlenu wystarczającą dla życia 14 osób.

Chrońmy nasze lasy, bo:

  • są źródłem surowca odnawialnego,
  • są pracodawcą i partnerem w biznesie,
  • są dostępne dla każdego,
  • chronią życie.

Pamiętajcie, że lasów w Polsce przybywa!

Przystanek nr 12

Warstwowa budowa lasu

Las to miejsce gdzie obok siebie żyje wiele gatunków roślin i zwierząt. Duża różnorodność życia wynika z piętrowej budowy lasu. Cechą charakterystyczna jest wielowarstwowe występowanie roślinności. Wyróżnia się warstwę drzew – jest to najwyższa warstwa tworzona przez konary wysokich drzew. Kolejne warstwy to: podszyt tworzony przez młode drzewa i rośliny krzewiaste, runo, w którym występują rośliny zielne i grzyby oraz ściółka w skład której wchodzą opadłe liście, szczątki roślin i zwierząt.Las wielopiętrowy to las zdrowy.