Przed dniem 1 listopada 2012 roku z funduszy Nadleśnictwa Brodnica odnowiono elewację pomnika ofiar hitlerowskich, który wybudowany został w 1958 roku. W miejsce drewnianego, zniszczonego krzyża pochodzącego z dworku w Mileszewach zainstalowano nowy, metalowy, odmalowano i naprawiono ogrodzenie, zamontowano tablicę z nazwiskami ofiar tego tragicznego miejsca oraz wymieniono tablicę główną z odtworzonym napisem: „Miejsce uświęcone męczeńską krwią kilkuset Polaków zamordowanych i spalonych przez hitlerowców w latach 1939-1945".

PAMIĘCI POLAKÓW POMORDOWANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW

JESIENIĄ 1939 ROKU W LESIE W BRZEZINKACH NAD JEZ. BACHOTEK

Lista nazwisk wg Bilskiego i Schuetza

1. Balicki Władysław, rolnik, zamieszkały w: Buczek, data urodzenia: 1885 - data śmierci w Brzezinkach: 15 X 1939

2. Barczewski Hieronim, rolnik, Pląchoty, 1900 - 27 X 1939

3. Bereżewski Walerian, nauczyciel, Brodnica, 1897 - 28 X 1939

4. Beyer Roman, nauczyciel, Nieżywięć, ?-X 1939

5. Biernacki Stanisław, rolnik, Wymokłe [nr domu 26], 1914 - 15 X 1939

6. Bloch Józef, rolnik, Żmijewo, 1896 - 27 X 1939

7. Bucha Władysław, rolnik, Sumówko, 1909 - 27 X 1939

8. Ciesielski Adam, robotnik, Brzezinki -?-1939

9. Chojnowska Klara, bez zawodu, Buczek, 1913 - 15 X 1939

10. Cybulski Józef, rolnik, Wymokłe [nr 33], 1906 - 15 X 1939

11. Daszkowski Ludwik, rolnik, Zbiczno, 1909 - 17 XI 1939

12. Dąbrowski Alojzy, kowal, Kruszyny, 1904 - 15 X 1939

13. Dobies Antoni, rolnik, Kruszyny [Hamer], 1908 - 15 X 1939

14. Falkowski Józef, rolnik,[wójt gminy Wrocki], Wrocki [53], 1886 - 30 X 1939

15. Fiałkowski Julian, rolnik, Nieżywięć, 1881  -20 X 1939

16. Gabriel Marta, bez zawodu, Nieżywięć, 1912 - 15 X 1939

17. Golubski Józef, nauczyciel, Brodnica [-Lidzbark], 1900 - 11 XI 1939

18. Góralski Franciszek, rencista, Kruszyny, 1906 - 20 XI 1939

19. Górski Jan, rolnik, Nieżywięć, 1895, 15 X 1939

20. Grochocki Leonard, rzemieślnik, Brodnica, 1896 - 25 XI 1939

21. Gromelski Władysław, rolnik, Wymokłe [nr 66], 1872 - 15 X 1939

22. Gruening Wojciech, nauczyciel, Nowe Świerczyny, 1883 - 28 X 1939

23. Grzywacz Franciszek, kupiec, Brodnica, ?-1939

24. Gutowski Szczepan, rolnik, Grabowiec, 1878 - 15 X 1939

25. Guzowski Antoni, rolnik, Zbiczno, 1885 - 27 X 1939

26. Jabłoński Jan, rolnik, Cieszyny [nr 43], 1896 - 15 X 1939

27. Jaroszewski Józef, rolnik, Małe Leźno, ?-1939

28. Jastrzębski Antoni, rolnik, Grabowiec [ prac. kolei, Kawki], 1894 - 15 X 1939

29. Kamiński Józef, pracownik PKP, 1900 - 28 X 1939

30. Karpiński  Jan, rolnik, Brzezinki, 1913 - 1939

31. Karpiński Julian, Brzezinki, 1887 - 11 XI 1939

32. Karpiński Władysław, rolnik, Brzezinki, 1919 - 1939

33. Katryński Stanisław, nauczyciel, Grzybno, 1905 - 6 XI 1939

34. Kerner Alfons, rolnik, Nieżywięć, 1903 - 28 X 1939

35. Konera Jan, nauczyciel, Brodnica, 1896 - 12 XI 1939

36. Kowalski Wincenty, rolnik, Pusta Dąbrówka, 1911 - 15 X 1939

37. Kreft Waleria, bez zawodu, Brzezinki, 1901 - 25 XI 1939

38. Kunigowski Józef, rzemieślnik, Brodnica, 1902 - 28 X 1939

39. Kupczyk Jan, rolnik, Radoszki, 1893 - 23 XI 1939

40. Lewandowski Apolinary, rolnik, Kujawa, 1885 - 15 X 1939

41. Lewandowski Kazimierz, por. rezerwy, Brodnica, 1908 - 1939

42. Lewandowski Konstanty, rolnik, Cieszyny [nr 35], 1904 - 15 X 1939

43. Lewandowski Zygmunt, rolnik, Kantyka [Sortyka], 1906 - 17 XI 1939

44. Łukiewski Bolesław, rolnik, Pląchoty [nr 49], 1890-15 X 1939

45. Malinowski Mieczysław, rolnik, poseł, Cieszyny [nr 38], 1901 - 15 X 1939

46. Mączkowski Józef, urzędnik, Bobrowo, 1894 - 7 XI 1939

47. Melkowski Kazimierz, rolnik, Brzezinki, ?-1939

48. Merchel Edmund, Brodnica, 1908 - 1939

49. Merchel Konrad, Brodnica, 1911 - 1939

50. Męczyński Emeryk, rolnik, Małe Leźno, ? –X 1939

51. Murawski Bronisław, rolnik, Nieżywięć, 1893 - 15 X 1939

52. Neumann Józef, rolnik, Pląchoty, 1900 - 15 X 1939

53. Nowakowski Franciszek, nauczyciel, Kominy, 1887 - 28 X 1939

54. Olszewski Julian, rolnik, Cieszyny [nr 43], 1896 - 15 X 1939

55. Osiecki Jan, rzemieślnik, Budy, 1899 - 10 XI 1939

56. Ostrowski Bolesław, rzemieślnik, Brodnica, 1895 - 3 XI 1939

57. Ostrowski Leon, rolnik, Cieszyny [nr 52], 1897 - 15 X 1939

58. Ostrowski Mikołaj, rolnik - murarz, Żmijewo, [Zbiczno], 1887 - 15 X 1939

59. Pankowski Franciszek, rolnik,[Karbowo-Pokrzywki], ? -3 XI 1939

60. Pinczewski Walenty, rolnik, Pasieki, 1893 - 12 XI 1939

61. Płoszyński Maksymilian, nauczyciel, W.Głęboczek, 1896 - 27 X 1939

62. Przybyłek Stefan, rolnik, Nieżywięć, 1897 - 15 X 1939

63. Rozalski Stefan, rolnik, Buczek, 1896 - 15 X 1939

64. Rozwadowski Jan, krawiec, Małe Leźno, 1909 - 1939

65. Rozwadowski Zygmunt, nauczyciel, Brodnica, 1903 - 28 X 1939

66. Schroeder Leon, policjant, Brodnica, 1905 - 1939

67. Słomczewski Tadeusz, kowal, Wrocki [nr 22], 1917 - 15 X 1939

68. Słupski Władysław, urzędnik, Brodnica, 1896 - 27 X 1939

69. Sobczak Wincenty, nauczyciel, Brodnica, ? – 1939

70. Sobociński Teodor, Brodnica, 1911 - 1939

71. Szumski Bolesław, rolnik, Cieszyny [nr 43], 1898 - 15 X 1939

72. Szymański Maksymilian, nauczyciel, Budy, 1897 - X 1939

73. Śmigielski Jan, rolnik, Kawki, 1896 - 15 X 1939

74. Treichel Czesław, rzeźnik, Brodnica, 1909 - 17 XI 1939

75. Wałdowski Antoni, rolnik, Kujawa, 1878 - 28 X 1939

76. Wesołowski Jan, kolejarz, Brodnica, 1887 - 28 X 1939

77. Wilamowski Wacław, rolnik, Pląchoty [nr 36], 1901 - 6 XI 1939

78. Wysocka Zofia, bez zawodu, Cieszyny, 1910 – 6 XI 1939

79. Zadrużyński Józef, rolnik, Pląchoty [nr 33], 1906 - 17 XI 1939

Nazwiska ustalone na podstawie relacji świadków:

80. Piotrowicz Bronisław (z żoną), kierownik szkoły w Zbicznie, ?-X 1939

81. Sikorzanka Helena, nauczycielka i założycielka KGW w Zbicznie, ?-X 1939

82. Kwela Bolesław, nauczyciel, Zbiczno, ?-1939

83. Kałwa Marian, nauczyciel, Zbiczno, ?-1939

84. Nowakowski, nauczyciel, Zbiczno, ?-1939

85. Schwanitz Franciszek, nauczyciel, Bursztynowo, ?-X 1939

86. Odymała Władysław, nauczyciel, Jabłonowo, 29 III 1906 – 11 XI 1939

87. Jastrzębski Teodor, karczmarz, rolnik, Grabowiec, 9 XI 1896 – 1939

88. Gutkowski Szczepan, rolnik, Resztówka pod Grabowcem, ?-1939

89. Górski Jan, kupiec, Nieżywięć, ?-1939

90. Piotrowski, rolnik, Kwaśniak koło Grabowca, ?-1939

91. Rybka Józef , rolnik, sołtys, Grabowiec, ?-1939

92. Runowicz, rolnik, Grabowiec, ?-1939

93. Grochowalski Jan, zawiadowca stacji PKP w Małkach, ?-1939

94. (?) Pankowski, brat Franciszka, ?-1939

95. Maksymilian i brat Szramowscy, rolnicy, Pokrzywki - Karbowo, ?-1939

96. Łangowski Leon, ziemianin herbu Lubicz z Mileszew, 1883 - 27 X 1939

97. Jurkiewicz Józef, sklepikarz - handlowiec, Zbiczno, 22.11.1902 – XI 1939

98. Barwicki Walerian, nauczyciel, Brodnica, ?-1939

99. Koncz Jan, nauczyciel, Brodnica, ?-1939

100. Różycki Jan, nauczyciel, Brodnica, ?-1939

101. Władysław Barański, wójt gminy Jabłonowo, ?-1939

102. Brunon Rotzoll, dyr. Banku Ludowego w Jabłonowie, 21.10.1897 - 27.10.1939

103. Tadeusz Antoni Muzioł, sekretarz gminy Nieżywięć, 11.10.1907 - ok. 11.11.1939

104. Meyer Konstanty Marcin, kupiec z Jabłonowa, 11.11.1906 - 28.10.1939

105. Karnowski Franciszek - kupiec z Jabłonowa, 16.05.1884 - ?-1939

Wśród rozstrzelanych było również kilkunastu brodnickich Żydów.

Lista ofiar nie jest kompletna. Według domniemań mogło tu zginąć według różnych danych od 400 do 500 lub nawet 550, do 1000 osób.

Za pomoc w zebraniu materiałów źródłowych Nadleśnictwo Brodnica serdecznie dziękuje Panu Radosławowi Stawskiemu.